Nietolerancja laktozy u dzieci – co robić, jak zaplanować dietę?

Nietolerancja laktozy to często diagnozowana przypadłość u niemowląt i małych dzieci. Sprawdź, skąd bierze się ten problem, jak go rozpoznać i co robić, gdy wystąpi.

Laktoza jest dwucukrem składającym się z galaktozy i glukozy. Występuje w mleku pochodzącym od ssaków – tak więc znajduje się również w ludzkim mleku. Laktoza występuje też w nabiale – w serach, jogurtach, maślankach, kefirach czy lodach. Trawienie laktozy odbywa się przy udziale enzymu zwanego laktazą. Laktaza obecna jest w jelicie cienkim i jest odpowiedzialna za rozkład laktozy i jej wchłanianie. Enzym ten jest najaktywniejszy u noworodków i niemowląt karmionych mlekiem matki.

Nietolerancja laktozy to niedobór lub całkowity brak enzymu odpowiedzialnego za rozkład laktozy. Jeśli organizm nie produkuje wystarczającej ilości laktazy, to laktoza jest fermentowana w jelicie grubym. Niestrawiona laktoza w wyniku fermentacji zaczyna wydzielać znaczne ilości gazów i kwasów. To właśnie ta reakcja prowadzi do powstawania charakterystycznych objawów ze strony układu pokarmowego. Wrodzony brak laktazy, czyli alaktazja jest niezwykle rzadką przypadłością. Najczęściej nietolerancja laktozy ma charakter wtórny.

Nietolerancja laktozy może prowadzić do stanów zapalnych jelit, a te występujące długotrwale mogą uszkodzić funkcjonowanie kosmków jelitowych. Przyczyn nietolerancji laktozy u niemowląt i dzieci jest wiele. Może być spowodowana m.in. przyjmowaniem niektórych leków, celiakią, zakażeniem wirusowym lub bakteryjnym, a także chorobą Leśniowskiego-Crohna.

Uczulenie na laktozę u dzieci najczęściej objawia się problemami pokarmowymi, takimi jak:

• biegunki,

• wzdęcia,

• uczucie przelewania w brzuchu,

• oddawanie dużej ilości gazów,

• nudności i wymioty,

• kolki,

• utrata masy ciała,

• a rzadziej problemy skórne.

Nasilenie objawów zależy od ilości spożytych produktów zawierających laktozę – im więcej, tym organizm mocniej reaguje. Objawy mogą być zróżnicowane także ze względu na stopień niedoboru laktazy. U wielu osób, dolegliwości mogą być widoczne dopiero po jakimś czasie od spożycia nabiału, dlatego też często nie jest diagnozowana od razu. 

Uczulenie na laktozę u niemowląt jest dość trudne do wykrycia. Maluchy często bowiem cierpią z powodu zaburzeń czynnościowych układu pokarmowego, co jest dość powszechne i mija z wiekiem, jednak daje dość podobne objawy do nietolerancji laktozy. Kolka niemowlęca, czy też dyschezja niemowlęca, wynikają z niedojrzałości układu pokarmowego i zazwyczaj mijają po ukończeniu 6. miesiąca życia. Jeśli dziecko ma do czynienia z nietolerancją laktozy, to objawy będą się utrzymywać. Do badań, jakie najczęściej wykonywane są u niemowląt i dzieci należą:

• pH kału,

• wodorowy test oddechowy,

• próba eliminacyjna,

• stężenie glukozy i galaktozy we krwi.

Sprawdź również: Nietolerancja laktozy – przykładowy jadłospis i przepisy

Istnieją także inne metody diagnozowania nietolerancji laktozy, takie jak badania genetyczne lub endoskopia, jednak nie są to badania pierwszego wyboru i najczęściej po wykonaniu powyższych testów, można jednoznacznie stwierdzić lub wykluczyć nietolerancję laktozy u dziecka.

Na ten moment medycyna nie zna skutecznych sposobów leczenia nietolerancji laktozy. Leczenie ma więc charakter objawowy. Najczęściej polega ono na ograniczeniu lub całkowitym wyeliminowaniu produktów zawierających laktozę z diety malucha. W przypadku niemowląt karmionych piersią najczęściej nie ma potrzeby odstawiania dziecka od piersi. Laktoza nie przedostaje się też do mleka wraz z pożywieniem. Karmiąca mama nie musi więc rezygnować ze spożywania nabiału. Jedynie w przypadku ostrej nietolerancji zaleca się zrezygnowanie z karmienia mlekiem mamy, na rzecz specjalnych mieszanek bezlaktozowych.

W przypadku starszych niemowląt i dzieci zaleca się dietę eliminacyjną. To, czy laktoza musi być całkowicie wyeliminowana, czy tylko ograniczona zależy w dużej mierze od nasilenia objawów.

Jednym z największych problemów podczas rozszerzania diety jest nietolerancja laktozy u dzieci. Dieta musi być bowiem tak skonstruowana, by dostarczyć maluchowi wszystkich składników odżywczych przy jednoczesnym unikaniu laktozy. Jakich produktów należy unikać, a jakie wprowadzić do diety, by zapewnić dziecku zdrowie i zminimalizować ryzyko przykrych dolegliwości?

Dieta przy nietolerancji laktozy to nie tylko dieta bezmleczna. Laktozę zawierają bowiem niemal wszystkie przetwory mleczne, w tym jogurty, kefiry, czy sery. Laktoza kryje się także w wielu innych produktach spożywczych, które w swoim składzie mają mleko lub surowce pochodzące z mleka (np. serwatka czy mleko w proszku). Warto więc mieć na uwadze, że laktoza powszechnie występuje w żywności, zwłaszcza przetworzonej. Zawierają ją więc słodycze, słone przekąski, wędliny, pieczywo. Laktoza jest składnikiem wpisanym do rejestru alergenów, dlatego też na opakowaniach produktów, a także w kartach menu w restauracjach na ogół widnieje informacja o zawartości laktozy.

Mleko i produkty mleczne są źródłem niezwykle ważnych składników, niezbędnych w diecie dziecka – białka, wapnia, a fermentowane – również dobroczynnych probiotyków. Składniki te należy więc uzupełnić, gdyż dieta bez laktozy często prowadzi do ich niedoborów. Przy nietolerancji laktozy dieta dziecka musi być urozmaicona, zróżnicowana i oparta na warzywach, owocach i pełnoziarnistych produktach zbożowych. Białko można dostarczyć, jedząc owoce morza, ryby, mięso, jaja, jak również rośliny strączkowe. Produkty bogate w wapń to m.in. kasze, otręby, natka pietruszki, jarmuż, fasola, ryby, tofu.

W wielu przypadkach, zwłaszcza u dzieci z wybiórczością pokarmową konieczne jest stosowanie suplementacji. Należy ją jednak dobrać po uprzednich badaniach, pod okiem lekarza. Warto też skonsultować się z dietetykiem, który pomoże w ustaleniu jadłospisu tak, by uniknąć powstawania niedoborów składników odżywczych.

Nietolerancja laktozy u dziecka może stać się źródłem wielu wyzwań dla rodziców i malucha. Przykre dolegliwości spędzają sen z powiek dziecka, powodują dyskomfort a niejednokrotnie także ból. Dodatkowym utrudnieniem jest też przestrzeganie odpowiedniej diety, która uniemożliwia dziecku spróbowanie wielu smacznych potraw. Jednak na szczęście, objawy nietolerancji laktozy często zupełnie mijają lub też łagodnieją z wiekiem, dlatego też warto uzbroić się w cierpliwość i pomóc maluchowi w walce z tą przypadłością.

W Auchan znajdziesz wszystko, czego potrzebujesz, by zapewnić swojemu dziecku zdrową i pełnowartościową dietę. W sklepach stacjonarnych Auchan, a także online znajdziesz wiele produktów spożywczych bez laktozy. Kupuj w Auchan i ciesz się szerokim asortymentem w atrakcyjnych cenach!