Topiary – czym właściwie są i jak je zrobić w ogrodzie?

Topiary to drzewa lub krzewy uformowane przez człowieka w najróżniejsze kształty. Jedną z popularnie spotykanych form topiar w ogrodach są żywopłoty. Jednak możesz też stworzyć geometryczne figury, zwierzęta lub inne, bardziej fantazyjne kształty, na które przyjdzie Ci ochota. Do tworzenia topiar można używać różnych gatunków roślin. Najlepiej nadaje się do tego bukszpan, cis, cyprys, jałowiec lub ligustr. Gatunki te rosną gęsto i są stosunkowo łatwe do przycinania oraz kształtowania.

Prace nad topiarami wymagają regularnego przycinania, aby utrzymać zamierzony kształt. Jednak warto podjąć ten wysiłek, aby przekształcić swój ogród w prawdziwe dzieło sztuki, galerię naturalnych zielonych rzeźb, które zachwycą swoim pięknem i oryginalnością. Jest to także sposób na wyrażanie swojej kreatywności i indywidualności.

Zobacz również: Rośliny na żywopłot – 8 propozycji od Auchan

Sztuka kształtowania roślin jest znana od czasów starożytnych. Prawdopodobnie wynaleźli ją starożytni Egipcjanie, a następnie z entuzjazmem przejęli Rzymianie. Stąd też właśnie pochodzi nazwa topiary, która wywodzi się od łacińskiego słowa topiarius, czyli ogrodnik. Sztuka ta była bardzo popularna w starożytnym Rzymie, a oryginalne, wiecznie zielone rzeźby zdobiły ogrody ówczesnej arystokracji. Z czasem technika formowania roślin stała się dostępna dla szerokiego grona ogrodników na całym świecie.

Współczesne zainteresowanie tą techniką jest spowodowane walorami estetycznymi topiar. Rośliny w różnych kształtach i rozmiarach stanowią wizualne atrakcje, ozdobę alejek, ścieżek, lub nawet tworzą labirynty. Oryginalnie uformowane drzewa i krzewy dodają elegancji i struktury ogrodowi, a także mogą być wykorzystane do tworzenia różnych motywów i projektów.

Poza względami estetycznymi są jeszcze inne powody, dla których warto tworzyć topiary. Praca z roślinami ma korzyści terapeutyczne. Kontakt z naturą, spędzanie czasu na świeżym powietrzu i wysiłek fizyczny pomagają redukować stres i poprawiają nastrój. Formowanie roślin w określone kształty wymaga skupienia i cierpliwości, co może pomóc w treningu umysłu i poprawie koncentracji. Dla wielu osób jest to wręcz formą medytacji, która pozwala na oderwanie się od codziennych trosk. Technika ta może stać się także ciekawym rodzajem aktywności dla dzieci, które uczą się o różnych gatunkach roślin, ich potrzebach i sposobach pielęgnacji.

Przeczytaj również: Kiedy sadzić tuje i jak to robić prawidłowo? 6 porad

Kształtowanie roślin w ogrodach to proces, który obejmuje różne techniki i narzędzia, aby pomóc roślinom osiągnąć pożądany kształt i rozmiar. Są to: przycinanie, cięcie, gięcie i wiązanie roślin. Wszystkie te techniki wymagają ostrożności i umiejętności, aby nie uszkodzić rośliny i osiągnąć najlepszy możliwy efekt.

• Przycinanie – polega na usuwaniu niepotrzebnych gałęzi i liści, aby roślina mogła skupić swoją energię na wzroście w pożądanych kierunkach. 
• Cięcie – to proces, w którym usuwane są całe sekcje rośliny, aby kontrolować jej rozmiar i kształt. 
• Gięcie i wiązanie – to techniki, które pozwalają na kontrolowanie kierunku wzrostu rośliny przez delikatne gięcie gałęzi i przywiązanie ich w pożądanej pozycji.  

Aby rozpocząć swoją przygodę z kształtowaniem roślin, będą Ci potrzebne podstawowe narzędzia i materiały. Czego potrzebujesz?

• Roślina – musi się ona nadawać do stworzenia topiary. Co to oznacza? Najlepsze są gatunki o gęstym ulistnieniu i wolnym wzroście. Może być to na przykład bukszpan, ligustr, czy jałowiec.
• Stelaż – na którym będziesz prowadzić roślinę. W sklepach ogrodniczych znajdziesz gotowe stelaże w formie kulek, stożków, czy innych kształtów. Możesz też zrobić go samodzielnie z drutu.
• Sekator do przycinania roślin – do cięcia mniejszych pędów nada się krótki, jednoręczny. Większe, wyżej położone gałęzie łatwiej utniesz sekatorem dwuręcznym. Grube konary możesz spiłować albo uciąć siekierką.
• Rękawice ochronne – to ważne, aby ochronić dłonie. Pamiętaj, że podczas prac w ogrodzie można z łatwością uszkodzić naskórek, albo nabawić się odcisków.
• Nawóz do roślin i kompost – warto się w niego zaopatrzyć, aby zapewnić roślinom odpowiednie warunki do wzrostu. 

Niezbędne narzędzia i materiały znajdziesz w asortymencie Auchan. W naszej ofercie dostępne są różne gatunki roślin nadających się do tworzenia topiar, a także stelaże, sekatory, rękawice ochronne, nawozy i kompost.

Wydawać by się mogło, że kształtowanie roślin to skomplikowana forma sztuki ogrodowej, jednak z odpowiednią wiedzą i narzędziami, z pewnością sobie poradzisz. Poniżej w kilku prostych krokach opisaliśmy jak samemu zrobić topiary!

Pierwszym krokiem w procesie tworzenia topiary jest wybór odpowiedniej rośliny. Powinna być zdrowa, o gęstym ulistnieniu i wolnym wzroście. Będą one łatwiejsze do utrzymania w pożądanym kształcie i nie będzie trzeba często ich przycinać. Rośliny te powinna charakteryzować też zdolność do regeneracji po uszkodzeniach. Powinny być zdrowe – wybierz okaz wolny od chorób i szkodników, o jasnozielonych liściach, lub igłach i silnym systemie korzeniowym. Dobre gatunki na topiary to:

• Bukszpan (Buxus) – to zimozielony krzew lub małe drzewo z gęstymi, małymi liśćmi. Jest wyjątkowo odporny na przycinanie i może być formowany w różnorodne kształty, takie jak kule, stożki, prostopadłościany, czy bardziej artystyczne wzory. Wymaga regularnego cięcia, aby utrzymać zamierzony kształt. Bukszpan jest stosunkowo wolno rosnący, co pozwala na precyzyjne tworzenie detali.
• Ligustr (Ligustrum) – posiada gęste, eliptyczne liście i szybko rośnie, co może ułatwić formowanie. Ligustr nadaje się zarówno do prostszych, geometrycznych kształtów, jak i bardziej fantazyjnych wzorów. Musi być regularnie przycinany, aby zachować czystość i elegancję formy.
• Jałowiec (Juniperus) – charakteryzuje się igłami lub łuskowatymi liśćmi oraz zdolnością do tworzenia zarówno pionowych, jak i zwisających form. Jałowce mogą być kształtowane w różne style, od minimalistycznych kul po skomplikowane wzory. Wymagają regularnego cięcia, aby utrzymać wyraziste kontury formy.

Inne popularne gatunki na topiary to: buk, tuja, cis, bukolika, klon palmowy, cyprysik groszkowy, cisowianka japońska, lub żywotnik zachodni. Przed wyborem weź pod uwagę lokalne warunki klimatyczne i glebowe. Zapoznaj się też z wymaganiami pielęgnacyjnymi danego gatunku.

Jeśli nie posiadasz gotowego stelaża, możesz zrobić go samodzielnie z drutu. Oto prosty sposób jak zrobić stelaż na topiary: 

• Wybierz materiał – możesz użyć metalowych prętów, drutów ogrodniczych, drewnianych patyków lub bambusów.
• Uformuj kształt – może to być kula, serce, gwiazda czy dowolny inny wzór. Jak zrobić stelaż na topiary, jeśli kształt jest skomplikowany? W takim wypadku możesz sporządzić wcześniej szkic, który pomoże Ci w układaniu materiału.
• Umocuj stelaż – wkop go w ziemi w miejscu, gdzie znajduje się roślina, którą chcesz formować.

Użyj miękkiego drutu lub sznurka, aby uniknąć uszkodzenia pędów i liści rośliny. Drut powinien być na tyle miękki, aby można było go łatwo uformować, ale na tyle mocny, aby utrzymać roślinę w pożądanym kształcie. Sznurek powinien być mocny, ale elastyczny.

Zaczynając od podstawy rośliny, delikatnie owiń drut lub sznurek wokół pnia, prowadząc go w górę wzdłuż stelaża. Unikaj zbyt mocnego ściśnięcia pnia. Delikatnie prowadź gałęzie rośliny wzdłuż stelaża, przywiązując je w kilku miejscach, aby zapewnić stabilność. Staraj się nie zgiąć gałęzi zbyt mocno ani nie związywać ich zbyt ciasno. Gałęzie powinny być prowadzone wzdłuż stelaża, ale nie na siłę.

Regularnie, co kilka tygodni upewniaj się, że nie jest zbyt ciasno i że roślina ma wystarczająco dużo miejsca do wzrostu. W miarę wzrostu rośliny być może trzeba będzie dostosować napięcie. Pamiętaj, że celem jest wspieranie rośliny w jej wzroście, a nie zmuszanie jej do przyjęcia określonego kształtu. Roślina będzie rosła w sposób naturalny i stopniowo przyjmie pożądany kształt.

Po umieszczeniu rośliny na stelażu skup się na jej pielęgnacji. Regularnie ją podlewaj i zapewnij jej odpowiednie nawożenie. W miarę wzrostu będzie trzeba regularnie ją przycinać i modelować jej gałęzie, aby utrzymać pożądany kształt. W okresie intensywnego wzrostu wiosną i latem trzeba to będzie robić co 4-6 tygodni, a czasem nawet częściej. Zachowaj ostrożność podczas przycinania, aby nie uszkodzić rośliny.

Oto jak samemu zrobić topiary. Pamiętaj, że proces ten wymaga czasu i cierpliwości. Dlatego nie zniechęcaj się, jeśli roślina nie przyjmie pożądanego kształtu od razu. Regularna pielęgnacja i modelowanie pomogą roślinie osiągnąć pożądany kształt z czasem.
Powodzenia!

Po przeczytaniu naszego krótkiego poradnika wiesz już wszystko, co najważniejsze i możesz zacząć swoją przygodę z kształtowaniem roślin. Zachęcamy do zapoznania się z ofertą Auchan. Znajdziesz tu szeroki wybór narzędzi, takich jak nożyce do przycinania, druty, sznurki, a także różne rodzaje roślin i nawozów, które pomogą Ci w tworzeniu własnych rzeźb z roślin.

Twórz topiary i zamień Twój ogród w galerię pełną zielonych rzeźb!