Jak naostrzyć nóż? 3 metody

Ostre noże to nie tylko wygoda podczas gotowania, ale przede wszystkim kluczowy element bezpieczeństwa. Tępe ostrze ślizga się po krojonych produktach, co znacznie zwiększa ryzyko skaleczeń. Regularne ostrzenie pozwala utrzymać optymalną ostrość ostrzy, co przekłada się na:

• Precyzyjne krojenie: ostre noże łatwo kroją nawet twarde produkty, takie jak warzywa czymięso, bez wyrywania kawałków i miażdżenia ich. To nie tylko oszczędza czas i wysiłek, ale również pozwala na estetyczne i równe krojenie, co ma znaczenie zarówno dla wyglądu potraw, jak i niekiedy ich smaku;
• Mniejszą siłę nacisku: tępe sztućce wymagają użycia większej siły podczas krojenia, co może prowadzić do zmęczenia dłoni i nadwerężenia nadgarstków;
• Utrzymanie jakości narzędzia: krojenie tępym nożem może prowadzić do jego deformacji lub drobnych uszkodzeń – regularne ostrzenie pomaga utrzymać jego kształt;
• Większa przyjemność z gotowania: mniejszy wysiłek oraz duża kontrola podczas procesu krojenia, jaką zapewnia dobrze naostrzony nóż, pozwala na zwiększenie satysfakcji z pracy w kuchni;

Jeśli zastanawiasz się, czym ostrzyć noże, w dalszej części artykułu znajdziesz instrukcje, dotyczące trzech metod: z wykorzystaniem kamienia ostrzącego, ostrzałki lub stalki ostrzącej.

Przeczytaj także: Jakie są rodzaje noży kuchennych? Do czego ich używać? Podpowiadamy!

Kąt ostrzenia noży to kluczowy czynnik wpływający na ich ostrość, trwałość i komfort użytkowania. Nieprawidłowo dobrany może sprawić, że nóż będzie albo zbyt tępy, albo będzie zbyt szybko się ścierał. Doświadczeni kucharze i osoby zajmujące się ostrzeniem noży potrafią samodzielnie dobrać właściwy kąt, bez użycia narzędzi. Jednakże, dla początkujących osób pomocna może być ostrzałka z regulacją kąta. Tego typu akcesoria pomogą w skutecznym ostrzeniu noża pod odpowiednio dobranym kątem. 

Zatem pod jakim kątem ostrzyć noże? Poniżej znajdziesz szczegółowe wskazówki dotyczące ostrzenia najpopularniejszych noży kuchennych:

• Nóż szefa kuchni – zazwyczaj ma szerokie i długie ostrze. Zalecany kąt ostrzenia wynosi od 17 do 22 stopni.
• Nóż do obierania – posiada małe, krótkie ostrze. Kąt ostrzenia powinien być stosunkowo niewielki, około 12-17 stopni, aby umożliwić precyzyjne cięcia.
• Nóż do filetowania – ma długie, cienkie i elastyczne ostrze, które należy ostrzyć pod kątem 12-17 stopni, aby zapewnić odpowiednią ostrość.
• Santoku – to Japońska wersja noża szefa kuchni, charakteryzuje się ostrzem z płaskim profilem. Kąt ostrzenia zazwyczaj wynosi od 12 do 17 stopni.

Oprócz rodzaju noża, przy wyborze metody i kąta ostrzenia należy również wziąć pod uwagę stopień tępości ostrza. W przypadku mocno stępionych noży najlepiej zacząć od ostrzenia na kamieniu o niskiej gradacji, a następnie wykończyć je na kamieniu o wysokiej gradacji. Do ostrzenia lekko stępionych noży można użyć natomiast ostrzałki manualnej lub elektrycznej.

Wykorzystanie kamienia do ostrzenia to tradycyjna metoda, która wymaga wprawy, ale daje precyzyjne rezultaty. Poniżej przedstawiamy krok po kroku instrukcję, jak naostrzyć noże na kamieniu ostrzącym, a także porady dotyczące wyboru odpowiedniego narzędzia i techniki ostrzenia.

Wybór kamienia ostrzącego jest kluczowym krokiem w procesie ostrzenia narzędzi. Istnieje wiele typów tych przyrządów, zróżnicowanych pod względem materiału, gradacji oraz kształtu. Gradacja określa wielkość ziaren na kamieniu. Wpływa bezpośrednio na finalny efekt ostrzenia. Oto główne rodzaje kamieni do ostrzenia w zależności od ich gradacji:

• Kamienie gruboziarniste – gradacja od 100 do 700. Są używane do naprawiania uszkodzonych lub bardzo tępych ostrzy.
• Kamienie średnioziarniste – gradacja od 800 do 1500. Są używane do standardowego ostrzenia noży, które są już w dość dobrym stanie, ale wymagają poprawienia ostrości.
• Kamienie drobnoziarniste – gradacja od 1500 do 3000 (lub więcej). Używa się ich do wykańczania i polerowania ostrza po użyciu kamieni o niższej gradacji.

Jeśli chodzi o materiał wykonania, rozróżniamy kamienie ceramiczne, naturalne i syntetyczne. Kamienie ceramiczne cechują się wysoką twardością i trwałością, co sprawia, że są idealne do ostrzenia noży ze stali nierdzewnej. Ich gładka powierzchnia umożliwia równomierne ścieranie ostrza, co prowadzi do doskonałych rezultatów. 

Kamienie naturalne występują w różnych stopniach twardości, od miękkich o niskiej gradacji (200-600) do twardych o wysokiej gradacji (3000 i więcej). Oferują unikalne właściwości ze względu na ich mineralny skład i strukturę, co pozwala na efektywne ścieranie i polerowanie metalu. Kamienie syntetyczne stanowią połączenie zalet kamieni ceramicznych i naturalnych, oferując optymalną twardość i trwałość. Dodatkowo są łatwe w utrzymaniu czystości i zapewniają równomierne ostrzenie narzędzi.

Kamienie do ostrzenia noży mogą mieć różne kształty, które są dostosowane do specyficznych zastosowań. Najczęściej spotkasz się z kamieniami płaskimi – mają one prostokątny, płaski kształt i są używane do ostrzenia większości typów noży, zwłaszcza kuchennych. Z kolei kamienie owalne wykorzystuje się głównie do ostrzenia zaokrąglonych, a także wklęsłych noży.

Noże ze stali wysokowęglowej słyną z wyjątkowej ostrości i trwałości. Do ich ostrzenia najlepiej nadają się kamienie naturalne i syntetyczne o dużej gradacji – powyżej 2000. Do codziennego ostrzenia noży kuchennych poleca się kamienie ceramiczne lub syntetyczne o średniej gradacji (800-1500). Zapewniają one optymalną równowagę między ostrością a łatwością użycia, idealnie nadając się do codziennego ostrzenia noży kuchennych.

Przeczytaj także: Jakie akcesoria kuchenne warto mieć w swojej kuchni? Poradnik dla miłośników gotowania, którzy chcą mieć dobrze wyposażoną kuchnię

Jak ostrzyć noże na kamieniu? Nie musisz być mistrzem kuchni, aby właściwie przygotować ostrza, wystarczy odrobina cierpliwości i dobra technika, a szybko nabierzesz wprawy.

1. Włóż kamień do naczynia z czystą wodą. Będzie on gotowy do użycia w momencie, gdy przestaną wydobywać się z niego pęcherze powietrza, czyli zwykle po 30-60 minutach.
2. Następnie osusz go i ustaw na stabilnym podłożu, jeśli nie jest wyposażony w powierzchnię antypoślizgową.
3. Chwyć nóż tak, aby ostrze skierowane było ku Tobie, a krawędź tnąca znajdowała się w linii prostej z ramieniem. 
4. Następnie delikatnie pochyl nóż pod kątem około 15-20 stopni (w zależności od typu noża) w stosunku do powierzchni kamienia ostrzącego. Pamiętaj, aby ruch był powolny i kontrolowany.
5. Przesuwaj ostrze po kamieniu w górę i w dół. Pamiętaj o równomiernym nacisku! Nie szarp i nie pocieraj noża o kamień.
6. Na każdą stronę ostrza wykonaj po 20 ruchów.
7. Po zakończeniu ostrzenia obydwu stron zamień kamień na taki o większej gradacji i powtórz czynności z wcześniejszych punktów.
8. Na koniec przetrzyj nóż w czysty ręcznik, a najlepiej w kawałek skóry, np. skórzany pasek.

Przeczytaj także: Jak ułożyć sztućce na stole? Poradnik savoir-vivre

Oprócz tradycyjnej metody ostrzenia na kamieniu dużą popularnością cieszą się również ostrzałki do noży. Te proste narzędzia pozwalają szybko i łatwo uzyskać zadowalające rezultaty, nawet bez dużego doświadczenia. Istnieje wiele rodzajów ostrzałek, ale sposób ich używania jest zwykle podobny.

Masz do wyboru przede wszystkim ostrzałkimanualne oraz elektryczne. Ostrzałki ręczne są najprostsze w użyciu i świetnie nadają się do użytku domowego. Mają zazwyczaj dwa lub trzy rowki z różnymi stopniami gradacji, co umożliwia wygodne i precyzyjne ostrzenie. Z kolei ostrzałki elektryczne będą idealne dla osób, które muszą często ostrzyć dużą ilość noży – ostrzenie z ich użyciem jest szybsze, jednak nie zastąpi wykonywania tej czynności na kamieniu. Te urządzenia szybko i efektywnie ostrzą noże dzięki silnikom napędzającym szlifujące dyski.

Spośród różnych typów ostrzałek jednymi z bardziej popularnych są te manualne. Poniżej znajdziesz krótką instrukcję, jak ostrzyć noże na ostrzałce ceramicznej:

1. Przygotuj stanowisko pracy. Zadbaj o stabilną i równą powierzchnię. Możesz położyć ostrzałkę na dużej, drewnianej desce do krojenia. Ostrzałkę zamocz w wodzie na kilka minut.
2. Przesuwaj nóż po ostrzących kółkach, wykonując regularne i powolne ruchy w przód i w tył. Zachowaj odpowiedni kąt (15-20 stopni) i równomierny nacisk. Zwykle wystarczy około 10 ruchów.
3. Po zakończeniu ostrzenia, opłucz nóż i ostrzałkę pod bieżącą wodą, a następnie wytrzyj. Pozbędziesz się w ten sposób drobinek metalu i unikniesz rdzewienia ostrzy.

Wiesz już, jak naostrzyć nóż, wykorzystując kamień i ostrzałkę. Trzecią metodą jest skorzystanie ze stalki ostrzącej (inaczej ostrzałki prętowej). To pręt wykonany z twardej stali lub ceramiki. Służy do wyrównania krawędzi tnącej noża i usunięcia drobnych zadrapań. Nie zastępuje ostrzenia na kamieniu, ale regularnie stosowany pozwala wydłużyć czas pomiędzy ostrzeniami.

1. Upewnij się, że nóż jest czysty i suchy.
2. Jedną ręką przytrzymaj ostrzałkę, dociskając ją do podłoża, a w drugą weź nóż. Ostrze i bagnet powinny być ustawione pod kątem 20-25 stopni.
3. Przesuwaj ostrze noża wzdłuż stalki, wykonując łagodny łuk od uchwytu do czubka ostrza. Ruch powinien być płynny i kontrolowany – wykonaj go 6-8 razy na stronę.
4. Powtórz czynność po drugiej stronie.
5. Oczyść nóż i ostrzałkę po zakończeniu, aby usunąć wszelkie metalowe opiłki, które mogły się pojawić podczas ostrzenia.

Dodatkowe wskazówki:

• Nie szarp i nie pocieraj noża o ostrzałkę;
• Nie ostrz noży z ząbkami (np. noży do chleba) na ostrzałce do noży kuchennych;
• Po zakończeniu ostrzenia umyj nóż i ostrzałkę.

Podczas ostrzenia noży łatwo popełnić kilka typowych błędów, które mogą skutkować niewłaściwym naostrzeniem, a nawet uszkodzeniem noża. Sprawdź, czego należy unikać:

• Zbyt mocny nacisk – może prowadzić do nierównego ostrzenia lub nawet uszkodzić ostrze. Lepiej używać lekkich, kontrolowanych ruchów.
• Używanie nieoczyszczonych narzędzi do ostrzenia – kamienie i ostrzałki powinny być regularnie czyszczone, aby usunąć metalowe opiłki znajdujące się na ich powierzchni.
• Zbyt częste ostrzenie – może prowadzić do nadmiernego zużycia ostrza. Ostrzenie powinno być przeprowadzane tylko wtedy, gdy jest to faktycznie potrzebne.

Ostrzenie noża ząbkowanego na zwykłej ostrzałce – tego typu noże wymagają specjalnych narzędzi do ostrzenia, ponieważ standardowe metody mogą zniszczyć ich ząbkowane krawędzie. Możesz również skorzystać z usług profesjonalisty.

Pamiętaj, że wybór ostrzałki to inwestycja w komfort i bezpieczeństwo podczas gotowania. Ostre noże nie tylko kroją precyzyjnie i bez wysiłku, ale również zmniejszają ryzyko skaleczeń. Warto więc poświęcić chwilę na wybór narzędzia, aby cieszyć się perfekcyjnie naostrzonymi nożami przez długi czas. Gdy wiesz już, czym i pod jakim kątem ostrzyć noże, nie pozostaje Ci nic innego jak zapoznać się z ofertą noży i ostrzałek dostępnych w sklepie internetowym Auchan.